تغيير يك شبه لهجه چطور اتفاق مي افتد؟

دوسال پيش بود كه اتفاقي عجيب براي ميشل مايرس از اهالي آريزونا رخ داد؛ لهجه اش به يكباره تغيير كرده بود و گويي از سفري دور و دراز و از كشوري ديگر به زادگاهش باز گشته بود.

اين خانم ۴۵ ساله در تمام طول عمر خود هيچگاه به لندن سفر نكرده اما بعد از آنكه به خاطر سردردي آزاردهنده به خواب رفت و بيدار شد، متوجه گرديد كه لهجه اش شبيه بريتانيايي ها شده.

شرايطي كه براي مايرس به وجود آمده احتمالا نوعي بيماري نادر به نام سندروم لهجه خارجي يا به اختصار FAS است كه البته احتمال وقوعش بسيار اندك است اما معمولا زماني رخ مي دهد كه نوعي حادثه عصبي نظير آسيب مغزي براي افراد رخ مي دهد.

طبق اعلام پژوهشگران دانشگاه تگزاس در دالاس، تا به امروز حدودا صد مورد از اين سندروم در سراسر جهان ديده شده و در جريان آن به طور مثال لهجه افراد از ژاپني به كره اي، بريتانيايي به فرانسوي، آمريكايي به بريتانيايي و اسپانيايي به مجارستاني تبديل شده است.

براي آنكه درك بهتري از سندروم لهجه خارجي داشته باشيد بهتر است در مورد تغييرات اندكي فكر كنيد كه يك لهجه را از ديگري متمايز مي كنند. براي مثال با تلفظ نكردن حرف «r» يا آر، پيچ دادن به زبان در زمان اداي برخي حروف صدادار، چسباندن لب ها به يكديگر يا ادا نكردن كامل يك حرف بي صدا به ناگاه متوجه خواهيد شد كه لهجه تان شبيه به انگليسي زبان هاي بريتانيا شده است.

حال اگر تمامي اين تغييرات را به صورت دائمي روي تكلم خود اعمال كنيد (يعني هر زمان كه برخي حروف خاص چه از نوع صدادار و چه از نوع بي صدا را ادا مي كنيد) ميتوان گفت كه شما به سندروم لهجه خارجي دچار شده ايد.

زن نوروژي كه در اوج جنگ جهاني دوم لهجه آلماني پيدا كرد

در يكي از روزهاي سال ۱۹۴۱ و درست در اوج جنگ جهاني دوم تكه اي از گلوله هاي انفجاري موسوم به شرپنل به سر يك خانم نوروژي به نام Astrid L اصابت كرد و جراحتي را به بار آورد. اين جراحت مغزي مصادف شده بود با حمله به كشورش كه در اشغال آلمان ها بود. وقتي اين خانم مجددا هوشياري اش را به دست آورد لهجه اش به لهجه سربازان دشمن شباهت پيدا كرده بود.

Georg Herman Monrad-Krohn از عصب شناسان سرشناس جهاني در نخستين گزارش موردي اش پيرامون سندروم لهجه خارجي اينطور نوشت:

او با نوعي تلخي وصف ناشدني در حرف هايش مرتبا گلايه مي كرد كه در فروشگاه ها توسط يك آلماني دستگير مي شود.

عكس تزئيني مربوط به جنگ جهاني دوم

البته از زمان انتشار اين مقاله تا به امروز محققان بالغ بر يك صد مطالعه موردي در رابطه با سندروم مذكور انجام داده اند. اين شرايط عموما زماني در يك فرد بروز ميكند كه زبان مادري اش به زباني كه در ادامه مانند آن سخن خواهد گفت شباهت داشته باشد.

در مورد مايرس بايد بگوييم كه او با لهجه اي شبيه به انگليسي بريتانيايي از خواب بيدار شد در حالي كه زبان مادري اش انگليسي آمريكايي بوده است.

آمريكايي با لهجه بريتانيايي

در مورد خانم مايرس و مشكلي كه براي وي پيش امده بايد بگوييم كه هنوز دقيقا مشخص نيست چه دلايلي به شكل گيري اين سندروم در وي منجر شده اند و آيا اساسا او به اين سندروم مبتلا شده يا مساله  ديگري براي وي رخ داده است.

همانطور كه در ابتداي مطلب گفتيم اين سندروم زماني رخ مي دهد كه فرد دچار آسيب يا جراحت مغزي مي شود. در اغلب موارد نيز اين آسيب در نتيجه سكته يا ضربه مغزي ترومايي رخ مي دهد؛ يعني زماني كه نواحي مغزي مرتبط با تكلم دچار آسيب مي شوند. در موارد ديگر نيز سندروم مذكور ممكن است به خاطر وجود بيماري هاي رواني مهم از قبيل شيزوفرني تشديد شود اما دقيقا مشخص نيست كه آيا اين قبيل بيماري ها به خودي خود مي توانند باعث ايجاد سندروم لهجه خارجي شوند يا خير.

مولفان گزارش موردي سال ۲۰۱۵ از يك خانم ۳۴ ساله كه علائم سندروم لهجه خارجي و شيزوفرني را با هم داشته در اين باره گفته اند:

در بيماران مبتلا به روانپريشي نيز لهجه جديد در تمام طول بيماري مي تواند ديده شود و ممكن است بعد از فروكش كردن بيماري به كل از بين برود.

جالب آنكه مايرس در مصاحبه اي ديگر گفته بود اين نخستين باري نيست كه با يك لهجه جديد از خواب بيدار مي شود. ظاهرا اين خانم در طول عمر خود در برهه هاي كوتاه مثلا دو هفته اي به لهجه هاي استراليايي و ايرلندي صحبت كرده. اما در مورد اخير لهجه بريتانيايي او براي بيش از دو سال به قوت خود باقي مانده است.