چطور طول عمر هارد درايو كامپيوترمان را بالا ببريم؟

رسانه كليك – هارد درايو نيز مانند تمام قطعات سخت‌افزاري ديگر ممكن است از كار بيفتد. هارد درايو‌هاي مكانيكي داراي اجزايي با قابليت حركتي هستند كه ممكن است خراب شوند و در نهايت از كار بيفتند. حتي احتمال خراب شدن درايوهاي حالت جامد كه فاقد اجزاي متحرك هستند نيز وجود دارد. هر درايوي داراي عمر مشخصي است كه فراتر از آن بازه زماني مشخص قادر به كار نيست. به همين دليل است كه شما همواره بايد داراي بك‌آپي كارآمد از درايو خود باشيد، زيرا روزي فرا مي‌رسد كه هارد درايو شما از كار مي‌افتد و شما قادر نيستيد آن روز را پيش‌بيني كنيد. اما اگرعملكرد درايوتان كمي ضعيف شده است، مي‌توانيد تا حدودي زمان از كار افتادن آن را پيش‌بيني كرده و آمادگي‌هي لازم را در اين زمينه ايجاد كنيد.

چگونه مي‌توان تشخيص داد كه درايو شما در حال از كار افتادن است و يا از كار افتاده است؟

 درايو‌ها به شيوه‌هاي مختلفي از كار مي‌افتند. نوع مشخص آن زماني است كه درايو شما كاملا از كار كردن باز مي‌ايستد. ممكن است زماني كه درايوتان شروع به كار مي‌كند رايانه شما حتي آن را شناسايي نكند و شما اين پيغام را ببينيد كه مي‌گويد رايانه شما فاقد هارد درايو است. شايد هم رايانه شما شروع به بوت كردن ‌كند و فرآيند بوت كردن آن تمام نشود.

اما انواع دشوارتري از عدم كار كردن درايو نيز وجود دارد كه در آن به نظر مي‌رسد كه درايو شما در حال كار است اما مشكلي وجود دارد. براي مثال رايانه شما مدام فريز مي‌شود، از درايوتان صداهاي نامعمولي به گوش مي‌رسد و يا رايانهتان بر روي درايوتان مشكل بدسكتور را شناسايي مي‌كند.

هر نوع صداي عجيب و تقه‌اي از درايوتان نشانه بدي است. اين صداها نشان مي‌دهند كه هد درايوتان كه داده‌ها را از روي صفحه خوانده و مي‌نويسد، از كار افتاده است. بهتر است درايو را به صورت كامل شات داون كنيد تا از وارد شدن آسيب‌هاي بيشتر به آن جلوگيري نماييد و اگر نياز به اين داريد كه به داده‌هاي موجود در درايوتان دسترسي پيدا كنيد بهتر است كه از سرويس مناسبي براي بازيابي داده‌ها استفاده نماييد. در مورد درايوهاي حالت جامد، شما هيچ گونه صداي عجيبي را نخواهيد شنيد زيرا اين درايوها فاقد اجزاي متحرك هستند.

وضعيت S.M.A.R.T خود را چك كنيد

اگر شما نگران اين هستيد كه هارد درايو‌تان ممكن است در حال از كار افتادن باشد وضعيت SMART خود را بررسي كنيد. SMART مخفف “خود نظارت (self-monitoring) ، تجزيه و تحليل (analysis) و (Reporting Technology) تكنولوژي گزارش دادن” است و تكنولوژي موجود در هارد درايو شما تلاش مي كند تا به شما بگويد كه آيا درايو‌تان در حال از كار افتادن است يا خير.

جا دارد در اين جا در برخي موارد هشدارهايي به شما بدهم. اول از همه، SMART هميشه به طور كامل كار نمي كند. حتي اگر هارد درايو خراب باشد، SMART مي‌تواند باز هم وضعيت خوبي را براي هارد درايو گزارش دهد و يا اگر هارد درايو شما در حال خراب شدن باشد، ممكن است هشدار SMART را قبل از اينكه هاردتان كاملا از كار بيافتد دريافت نكنيد.

اگر مي خواهيد وضعيت SMART را بررسي كنيد، مي توانيد اين كار را با يك ابزار شخص ثالث (جانبي) مانند CrystalDiskInfo انجام دهيد. اگر وضعيت بدي براي سلامتي درايو‌تان توسط اين ابزار نشان داده شود اين بدين معني است كه درايو شما واقعا در حال از كار افتادن است. البته، اين ابزار فرض مي كند كه شما در واقع مي توانيد در وهله اول به بوت ويندوزتان وارد شويد . اگر درايو شما همين حالا هم از كار افتاده باشد، شما نمي توانيد وضعيت SMART را مشاهده كنيد. با اين حال، شما ممكن است قادر به ديدن وضعيت SMART درايو در صفحه تنظيمات سيستم عامل رايانه خودتان، BIOS يا UEFI ببينيد. اگر رايانه شما زماني كه بوت مي‌شود پيغام خطايي درباره S.M.A.R.T را نشان مي دهد، اين نشانه واضحي است كه هارد درايو شما  در حال خراب شدن است.

مشكل سخت‌افزاري چگونه مشخص و تاييد مي‌شود؟

داشتن مشكلاتي در زمينه سيستم‌تان لزوما به معناي مشكل در هارد درايو و يا از كار افتادن آن نيست. بهتر است در ابتدا سعي كنيم برخي عيوب احتمالي را در رايانه خود رفع و يا شناسايي كرده و سپس تصميم بگيريم كه هارد درايو مشكل اصلي است يا خير.

به عنوان مثال، اگر رايانه شما در هنگام فرآيند بوت شدن درايو را شناسايي نكند، بايد كيس آن را  باز كنيد و كابل‌هايي كه هارد درايو را به مادربورد و منبع تغذيه متصل مي كنند، بررسي كنيد. كابل‌ها را جدا كنيد و دوباره آن‌ها را وصل كنيد و اطمينان حاصل كنيد كه كابل‌ها به خوبي به هارد درايو متصل شده‌اند. هارد درايو شما تنها ممكن است داراي كابلي باشد كه شل شده است.

شما همچنين مي توانيد بر روي صفحه نمايش نرم‌افزارهاي دائمي BIOS  يا UEFI سيستم خود وارد شويد و ببينيد كه آيا درايو توسط رايانه شما شناسايي مي‌شود يا خير. اگر رايانه شما درايو را ببيند و فقط  نتواند از آن بوت شود، اين نشانه اين است كه ممكن است درايو شكسته باشد (يا مشكل نرم افزاري داشته باشد). اگر رايانه شما درايو را نبيند، ممكن است درايوتان اتصالش قطع شده باشد – يا ممكن است آنقدر خراب شده باشد كه  رايانه‌تان نمي‌تواند آن را شناسايي كند.

در برخي موارد مشخصا مشكل، يك مشكل سخت‌افزاري است. براي مثال اگر هارد درايو شما صداهاي عجيبي بدهد معمولا به طور قطع مشكل سخت‌افزاري در درايو به وجود آمده است.

اگر سيستم شما نمي‌تواند از درايو بوت شود، ممكن است تنها نصب ويندوز شما مشكل داشته باشد. شما بايد مجددا ويندوز روي رايانه خود نصب كنيد و ببينيد آيا مشكل شما حل شده است يا خير. شما مي توانيد از فايل هاي خود از يك ديسك نصب كننده ويندوز بك‌آپ بگيريد يا اگر دوست داريد سيستم عامل لينوكس خود را فعال كنيد اما اگر هارد درايو شما واقعا خراب شده باشد تمامي اين موارد امكان پذير نخواهد بود. در حقيقت، اگر سيستم عامل لينوكس شما نتواند درايو را شناسايي كند، اين نشانه اين است كه درايو شما در حال از كار افتادن است. اگر، از سوي ديگر، شما بتوانيد از فايل هاي خود را بك‌آپ بگيريد و ويندوز را مجددا نصب كنيد،اين نشان مي دهد كه هارد درايو شما به درستي كار مي كند و مشكل نرم افزاري داريد.

ساير مسائل و مشكلاتي كه هنگام كار كردن با رايانه‌تان با آن‌ها مواجه مي‌شويد مانند فريز شدن رايانه و يا از بين رفتن و منقضي شدن داده‌هايتان مي‌توانند به صورت بالقوه توسط بدافزار و يا ساير مشكلات مربوط به سيتم‌تان باشد. اگر سيستم عامل شما به درستي كار نكند رايانه خود را توسط  برنامه آنتي ويروس مورد نظر خود اسكن كنيد و سعي كنيد مجددا ويندوز را نصب و يا از نو تنظيم كنيد.

در نظر داشته باشيد كه فريز شدن سيستم شما و يا منقضي شدن داده‌هايتان مي‌تواند در اثر از كار افتادن ساير قطعات سخت‌افزاري مانند رم، مادربورد و منبع تغذيه باشد. شما مي توانيد تست حافظه را براي بررسي اين كه آيا رم شما به درستي كار مي‌كند اجرا كنيد، اما مشخص كردن اين كه آيا مشكل در مادربورد يا ساير اجزاي سخت افزاري شما هست مشكل‌تر است.

شما همچنين مي توانيد ابزار Check Disk (يا ChkDsk) را در ويندوز خود براي بررسي اين كه آيا مشكل بدسكتور داريد استفاده كنيد. بدسكتورمي تواند نشانه‌اي براي از كارافتادن درايو باشد.

چگونه داده‌هاي خود را از درايوي كه در حال از كار افتادن است انتقال دهيم؟

شما برخي از عيوب سيستم‌تان را يافته و آن را برطرف كرده‌ايد و با اين حال مطمئن هستيد كه درايوتان در حال خراب شدن است. اگر درايو شما در حال از كار افتادن است و هنوز به طور كامل از كار نيافتاده است توصيه مي‌شود كه هر گونه اطلاعات مهمي كه فاقد بك‌آپ بوده و بر روي درايو قرار دارد را قبل از نابود شدن از ذخيره كنيد. ممكن است همان طور كه قبلا گفتيم لازم باشد كه به يك ديسك نصب كننده ويندوز يا سيستم عامل لينوكس بوت شويد و تنها فايل‌هاي مهم‌تان را از درايوتان منتقل كنيد. اين كار ممكن است به شما اين امكان را دهد كه بعضي فايل ها را بازيابي كنيد، حتي اگر سيستم شما نمي تواند سيستم عامل خود را بوت كند.

شما مي توانيد كشيدن هارد درايو خدود را جدا كرده و آن را به كامپيوتر ديگري متصل كنيد. اگر درايوتان تا حدودي از كار افتاده باشد باز هم مي‌توانيد برخي از فايل‌هاي مهم خود را از روي آن انتقال داده و يا كپي بگيريد.  شما همچنين مي توانيد از يك ابزار مانند Piriform Recuva استفاده كنيد كه وعده بازيابي داده‌ها از روي ديسك‌ها آسيب‌ديده را مي‌دهد. با اين حال اگردرايو واقعا فراتر از اين كه قابل تعمير باشد خراب شده باشد، مطالب فوق در مورد آن صدق نمي‌كنند.

در نظر داشته باشيد كه اگر درايوتان در حال از كار افتادن است روشن نگاه داشتن آن باعث مي‌شود زودتر از كار بيافتد و يا آسيب جدي به آن وارد شود. اگر اطلاعات واقعا ارزشمندي بر روي درايو خود داشته باشيد كه براي بازيابي آن مايل به صرف هزينه زيادي باشيد احتمالا بهتر است از به كار انداختن درايو پرهيز كرده و آن را به سرويس حرفه اي بازيابي اطلاعات تحويل دهيد.

اطلاعات و داده‌هاي خود را با استفاده از سرويس‌هاي حرفه‌اي بازيابي اطلاعات احيا كنيد

حتي اگر قادر نيستيد اطلاعات خود را به روش‌هايي كه ذكر شد بازيابي كنيد باز هم اميدي براي بازيابي داده وجود دارد.

اگر به صورت خوشبينانه به موضوع بنگريم شما هيچ گاه به سرويس بازيابي اطلاعات نياز پيدا نخواهيد كرد. اگر شما از تمامي فايل‌هاي خود بك‌آپ تهيه كرده و اين بك‌آپ‌ها را پيوسته به‌روز رساني كرده باشيد مشكل خرابي هارد درايو مشكل بزرگي نيست. تنها كافي است هارد درايو جديدي براي رايانه خود تهيه كرده، سيستم عامل ويندوز خود را از نونصب كنيد و اطلاعات خود را از بك‌آپ‌هايي كه گرفته‌ايد بازيابي كنيد. تنها ظرف چند ساعت دوباره قادر خواهيد بود مانند سابق به همه اطلاعات خود دسترسي داشته و برنامه‌هاي خود را اجرا كنيد.

اگر از فايل‌هاي خود بك‌آپ‌هاي به روز رساني شده نداريد وضعيت كمي بغرنج‌تر مي‌شود. سرويس‌ها حرفه‌اي بازيابي اطلاعات قطعا وجود دارند، اين سرويس‌ها درايو را در فضاي كلين روم (اتاق پاك) برده و هد درايو را جايگزين مي‌كنند و با هد جديد نصب شده سعي در بازيابي اطلاعات‌ از سيني (صفحه) درايوتان مي‌كنند.

همان طور كه براي‌تان قابل تصور است اين سرويس‌ها بسيار گران بوده و در ضمن هيچ ضمانتي نيز براي بازيابي داده‌هايتان وجود ندارد. اما اگر شما بر روي درايو خود اطلاعاتي تجاري و يا مهم كه قابل جايگزيني نيستند داريد استفاده از اين سرويس‌ها تنها راه‌حل ممكن است. شما مي‌توانيد از اين سرويس‌ها براي بازيابي داده‌هايي كه خودتان آن‌ها را پاك كرده‌ايد نيز استفاده كنيد.

مايل نيستيد براي بازيابي اطلاعات هزينه كنيد؟

 اگر اطلاعات مهمي داريد كه بايد بازيابي كنيد لطفا اين كار را به سرويس‌هاي بازيابي اطلاعات بدهيد و خودتان به انجام اين كار مبادرت نكنيد.

اما اگر از درايو خود قطع اميد كرده‌ايد و اطلاعات خود را مي‌خواهيد  و در عين حال نمي‌خواهيد پول زيادي را هم صرف اين كار كنيد روش‌هايي وجود دارند كه مي‌توانيد بيازماييد. مي‌توانيد درايو خود را در فريز بگذاريد. برخي افراد اين كار را انجام داده‌اند و گويا اين راه جواب داده است. البته ما مطمئن نيستيم كه اين روش تنها برپايه باورعام باشد يا خير و يا بر روي هر دو نوع درايوهاي جديد يا قديم كار مي‌كند يا تنها درايوهاي قديم. با اين حال اگر اين روش جواب دهد تنها بر روي درايوهاي مكانيكي و نه درايوهاي حالت جامد موثر است. برخي افراد بر اين باورند كه فريز كردن درايو باعث مي‌شود كه وضعيت آن براي مدتي پايدار و بدون تغيير بماند كه با توجه به عمليات مكانيكي درون درايو تا حدودي منطقي به نظر مي‌رسد. اگر درايو خود را فريز مي‌كنيد لطفا از قرار دادن درايو در دو كيسه پلاستيكي فريزر و با كيفيت بالا اطمينان حاصل كنيد. اين كار باعث مي‌شود كه در داخل درايو چگالش رخ ندهد.

كار ديگري كه مي‌توانيد انجام دهيد اين است كه رايانه‌تان را شات داون كرده و آن را براي مدتي به حال خود رها كنيد. اگر درايو شما گاهي كارمي‌كند و يا گاهي متوقف مي‌شود شايد فرصت كافي براي انتقال داده‌ها و اطلاعات خود در بازه‌هايي كه درايوتان كار مي‌كند بيابيد. با اين حال اگر درايوتان قطعا در حال خراب شدن است هر چقدر بيش‌تر ار آن كار بكشيد احتمال وارد شدن آسيب به آن بيش‌تر است. اگر اطلاعات ارزشمندي داريد كه حاضريد براي بازيابي آن هزينه كنيد بهتر است درايو را به يكي از سرويس‌هاي بازيابي اطلاعات بسپاريد.

راهي براي جلوگيري از خراب شدن و از كار افتادن درايوها نيست. بهترين راه بك‌آپ گرفتن متداول از اطلاعات است. در اين صورت اگر درايوتان از كار بيافتد و شما را نااميد كند حداقل بك‌آپ‌هايي كه گرفته‌ايد شما را نااميد نخواهند كرد.